De echte tragedie in het leven is voor wie bang is van het licht ... (Plato)
Het Witte Licht: De allegorie van de grot
De allegorie van de grot kort
samengevat (de tekst werd door Plato geschreven als een dialoog tussen
Socrates en zijn leerling Glaukoon):
Stel je een grot voor waarin
mensen sinds hun geboorte vastgeketend zitten. Ze kunnen hun hoofd niet bewegen,
waardoor ze hun blik enkel naar voor kunnen richten. Wat ze niet weten, is dat achter
hun rug beelden worden geprojecteerd op de muur vóór hen. Alles wat ze te zien krijgen, is
voor hen de enige werkelijkheid. Op een bepaald ogenblik
kan een gevangene zich bevrijden. Hij verlaat de grot en komt terecht
in het verblindend licht van de zon. Hij merkt dat de zon
de bron is van alle schaduwen die hij heeft gekend.
[De zon speelt hier bijlange niet de heldenrol die velen haar toeschrijven.]
Pas als hij gewend raakt aan de zon kan hij het andere licht zien.
Het is het hemelse licht dat gevoed wordt door 'het goede' in de mens en de
échte werkelijkheid weerspiegelt.
De ex-gevangene beseft dat terugkeren naar de grot
en de waarheid verkondigen, geen zin heeft.
De gevangenen zullen hem niet geloven. Onder impuls van hun leiders
-die in de valse werkelijkheid bij hun medegevangenen
aanzien hebben verworven- zullen ze hem uitstoten.
Tijdens het aardse leven kunnen we maar een glimp opvangen van
wat ons in het hiernamaals te wachten staat. Die glimp (= het goede) zit
diep verscholen in de mens. Of om het in een vergelijking uit te drukken:
God = goed = licht = hiernamaals. Plato dacht blijkbaar zo het zijne van de
Griekse goden, maar wist dat hij daarover geen open
kaart kon spelen en nam daarom zjn toevlucht tot beeldspraak. Zijn mentor Socrates werd immers ter dood veroordeeld wegens het beledigen van de goden.
Hij laat wel verstaan dat het licht werkelijk bestaat, en dat het wordt
gevoed door de zuivere zielen van de overledenen.
De grot kunnen
we zien als het lichaam
waarin de ziel zit opgesloten. Sterft de mens dan wordt zijn ziel bevrijd en komt
ze terecht in een hemels licht, dat 'zuiver' en 'goed' is.
Ook vandaag neemt men zijn toevlucht tot beelden om ons voor te bereiden
op datgene was ons mogelijk te wachten staat. De tactiek van beeldspraak is dus nog steeds actueel.
Zo hebben films en boeken over rampen, het buitenaardse of het zesde zintuig misschien wel een doel dat verder reikt dan puur entertainment.
Tussen haakjes, de film 'The Matrix' zou zijn inspiratie bij Plato hebben gevonden.
Dieren hebben volgens Plato weliswaar een ziel, maar ze was inferieur.
Enkel de ziel van de mens kwam bij de dood los van het lichaam.
Dat er op het moment van de dood een mysterieuze
'passage' moet zijn waarbij de ziel soms nog in staat is om terug te keren, zal
blijken uit een volgende rubriek.